Wnioski po 6 miesiącach obowiązywania przepisów o FunRod…

Statystyki?

Wg danych pozyskanych przez QUIDEA do dnia 22 listopada 2023 r., czyli 6 miesięcy od wejścia w życie ustawy (tj. 22 maja 2023 roku) do Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim (jedyny sąd właściwy na całą Polskę do rejestracji fundacji rodzinnej) wpłynęło 658 wniosków o rejestrację fundacji rodzinnej. W tym czasie wpisanych do rejestru zostało 301 fundacji rodzinnych.

Jakie są wrażenia po tych kilku miesiącach?

Wydaje się, że wniosków o rejestrację jest całkiem sporo. Świadczy o tym fakt, że Ministerstwo Rozwoju i Technologii spodziewało się w pierwszym roku obowiązywania przepisów około 300 wniosków.

Proces zakładania kolejnych fundacji rodzinnej przebiega coraz sprawniej. Same przepisy są również bardzo przystępnie napisane.

Naprzeciw oczekiwaniom wychodzą zarówno notariusze, jak i pracownicy sądu w Piotrkowie Trybunalskim, którzy starają się sprawnie rozładować kolejkę wniosków, które tłumnie napłynęły w pierwszych miesiącach obowiązywania przepisów.

Co może niepokoić?

Trochę niepokojące jest to, że zaledwie po 6 miesiącach od wejścia w życie ustawy została ona już dwukrotnie znowelizowana. Jest to sygnał, że zasady gry mogą się zmienić w trakcie życia naszej fundacji rodzinnej. Tym samym, największym ryzykiem systemowym może być ryzyko aktywności regulatora, co jednak nie jest niczym nowym dla polskich podatników.  Ponadto, można tym ryzykiem, jak każdym innym, zarządzić, jeśli jest się go świadomym i na nie odpowiednio przygotowanym.

(Sztuczne) Bariery?

Najbardziej niepokojące i nie wynikające z literalnego brzmienia przepisów są praktyki Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (organu odpowiedzialnego w skali w kraju za wydawanie interpretacji podatkowych). Chodzi o m.in.: 1) dyskryminujące podejście Dyrektora KIS do fundacji rodzinnych mających więcej niż jednego fundatora, 2) zakaz inwestycji FR w zagraniczne spółki osobowe (link ze strony PB), czy 3) uznanie, że FR nie może być wspólnikiem w spółce cywilnej.

Najbardziej bulwersujące jest to, że takie stanowiska nie wynikają z analizy treści przepisów. Z tego wniosek, że trzeba śledzić na bieżąco praktykę stosowania prawa. Efekty zdarzeń, które nastąpią dzisiaj mogą mieć bowiem konsekwencje w całym okresie życia fundacji rodzinnej.

Co istotne, wątpliwości, jakie w międzyczasie powstały mają generalnie niszowy charakter i dotyczą wąskiego grona potencjalnych fundatorów.

Co można poprawić?

Mankamentem, są również przepisy podatkowe o mechanizmie opodatkowania w przypadku likwidacji fundacji rodzinnej. Chodzi konkretnie o sytuację, gdy wniesieniu do fundacji rodzinnej podlegały środki pieniężne. W tym bowiem przypadku na moment likwidacji bezpośrednie brzmienie przepisów ustawy nie pozwala na pomniejszenie podstawy opodatkowania o kwotę środków pieniężnych historycznie wniesionych do fundacji rodzinnej. Choć nawet w tym przypadku należy zaznaczyć, ze pojawiły się już pierwsze pozytywne dla fundatorów wyroki wojewódzkich sądów administracyjnych (komentarz na zasadzie ustnego uzasadnienia do wyroku WSA w Łodzi z 28 listopada 2023 r., sygn. I SA/Łd 768/23).

Ponadto, warto dla rozwiania wszelkich wątpliwości bezpośrednio wskazać, że sprzedaż przez fundację rodzinną udziałów w polskiej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością mieści się w dozwolonej działalności gospodarczej oraz rozstrzygnąć, czy fundacja rodzinna może bezpośrednio inwestować w waluty wirtualne.

Ostatnimi 2 kwestiami, które nie wynikają bezpośrednio z przepisów dotyczą tego, czy fundacja rodzinna będzie mogła wystąpić w każdym wypadku o zwrot tzw. podatku od najmowanych budynków oraz czy fundacja rodzinna może zapłacić podatek od tzw. zagranicznej spółki kontrolowanej (z ang.: CFC) w przypadku wyjścia z inwestycjami poza granice RP.

Konkluzje?

Fundacja rodzinna to atrakcyjny sposób na zabezpieczenie, pomnażanie i dystrybucję majątku w gronie najbliższych. Jednak trzeba do tego typu tematów podchodzić z głową.  Rozwaga powinna dotyczyć zarówno fundatorów, jak i organy administracji publicznej, które wykładają i stosują przepisy.