Konfuzja nie zawsze neutralna?

Dotychczas szeroko i od wielu lat organy oraz sądy administracyjne potwierdzały, że konfuzja pozostaje neutralna podatkowo zarówno dla dotychczasowego wierzyciela, jak i dłużnika.

Wydaje się, że taka sytuacja może ulec zmianie w stosunku do pewnych transakcji reorganizacyjnych, w wyniku których dochodzi do wygaśnięcie długu w drodze konfuzji.

W wydanym w ostatnich tygodniach wyroku NSA potwierdził stanowisko organu, że konfuzja może nie stanowić neutralnego podatkowo sposobu wygaśnięcia zobowiązania. W szczególności, w sytuacji, gdy konfuzja jest wynikiem transakcji, w ramach której dłużnik nabywa swoją wierzytelność w zamian za wydanie udziałów (aport) o wartości emisyjnej niższej od wartości nominalnej długu. W tym przypadku, zdaniem NSA, dochodzi do przysporzenia po stronie dłużnika podobnie jak w przypadku umorzenie długu. NSA uzasadnia swoje stanowisko efektem ekonomicznym transakcji oraz jej wpływem na bilans. W wyniku konfuzji z bilansu dłużnika „znika” bowiem zobowiązanie pieniężne i pojawia się (niższe) zobowiązanie w części bilansu obejmującej kapitały własne. Przykładowo, jeśli dług miał wartość nominalną 100 j.p. oraz wierzytelność z tytułu tego długu wierzyciel wniósł w drodze aportu na kapitał dłużnika za nowoutworzone udziały o wartości emisyjnej na poziomie 70 j.p., to dodatnia różnica (30 j.p.) powinna w ocenie składu orzekającego stanowić przysporzenie (przychód podatkowy) po stronie dłużnika.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło na gruncie transakcji aportu, jednak tezy mogą negatywnie wpłynąć zarówno na transakcje reorganizacyjne, w ramach których dłużnik nabywa swój dług oraz w zamian wydaje udziały w wartości emisyjnej poniżej nominalnej wysokości długu (np. połączenie spółek-sióstr mających zobowiązania względem siebie, podział spółki wierzyciela przez jej przejęcie wraz z długiem przez dłużnika, podział przez zawiązanie nowej spółki, etc.), jak i innych transakcji zbycia wierzytelności przez wierzyciela na rzecz dłużnika w przypadku, gdy cena sprzedaży (odpowiadająca wartości rynkowej) kształtuje się poniżej wartości nominalnej wierzytelności.

Z tego względu przedsiębiorcy, których wierzytelność uległa w przeszłości konfuzji w wyniku aportu, niektórych rodzajów połączenia, podziału, itp – gdzie wartość emisyjna wydanych udziałów czy też cena sprzedaży kształtowała się poniżej wartości nominalnej wierzytelności powinni wrócić do oceny skutków tamtych działań, uwzględniając opisany wyrok (oraz poprzedzające go interpretacje indywidualne).