Spółki (podatnicy CIT) lub zagraniczne podmioty mające obecność podatkową w Polsce mierzą się obecnie z krajowym minimalnym podatkiem dochodowym. Jak pisaliśmy w pierwszym wpisie z naszego cyklu (link tutaj), zapłacą go spółki w jednym z dwóch przypadków. Krajowy podatek minimalny dotknie te przedsiębiorstwa, które wykażą odpowiednio liczoną stratę podatkową albo alternatywnie rentowność na poziomie nie przekraczającym 2 proc. Ostatnia szansa by nie zapłacić to lista szczególnych zwolnień i wyłączeń z opodatkowania.

Zwolnienia podmiotowe?

Z zapłaty nowej daniny zwolnione będą podmioty spełniające jedno ze wskazanych w ustawie o CIT kryteriów. Można przy tym wyodrębnić konkretne typy przedsiębiorstw albo jeszcze bardziej generalnie obszary gospodarki, które ustawodawca objął szczególną ochroną.

Nowej daniny unikną spółki z prostą strukturą własnościową oraz wspólnikami lub akcjonariuszami o statusie wyłącznie osób fizycznych. Również młode przedsiębiorstwa oraz spółki, których rozwój nie przekroczył ustawowo zdefiniowanych progów kwotowych (przychód ze sprzedaży na poziomie nie przekraczającym z VAT równowartości kwoty 2 mln euro za poprzedni rok).

Niezależnie od osiąganych wyników krajowego podatku minimalnego nie zapłacą  przedstawiciele konkretnych branż, w szczególności finansowej (banki, SKOK-i, towarzystwa ubezpieczeniowe, itp.) oraz podatnicy CIT ze statusem spółek komunalnych lub przedsiębiorstw górniczych. Wyłączenie obejmuje też podmioty osiągające większość przychodów z transakcji, których ceny są regulowane, eksploatacji statków powietrznych (np. linie lotnicze) lub morskich, wydobycia kopalin lub trudniących się działalnością leczniczą.

Podatku nie dopłacą również ci z dotkliwym spadkiem przychodów o co najmniej 30% w stosunku do roku poprzedniego jak również ci, którzy przez problemy finansowe stali się niewypłacalni i zostali postawieni w stan likwidacji, upadłości lub objęci postępowaniem restrukturyzacyjnym. Wyłączeniem zostały objęte również spółki, które zawrą z Szefem KAS, tzw. umowę współdziałania w ramach dobrowolnych form współpracy z administracją skarbową.

Nie jest też tak, że w każdym kolejnym roku podatkowym rozpoczynającym się po 1 stycznia 2024 r. należy przekroczyć 2 proc. próg rentowności, żeby nie wpaść w podatek minimalny. Jeśli bowiem spółka osiągnie 2 proc. próg rentowności w danym roku, to może w praktyce zapomnieć o podatku minimalnym przez 3 kolejne lata.

Czy grupy kapitałowe podlegają specjalnym zasadom?

Ostatnią kategorią podatników, którzy mogą liczyć na określone preferencje są grupy kapitałowe. Przepisy dla podmiotów powiązanych umieszczono w regulacjach dotyczących zwolnień podmiotowych z podatku minimalnego. Jednak mogą one liczyć na pewne preferencje w ograniczeniu do metodyki kalkulacji 2 proc. progu rentowności, a nie automatyczne wyłączenie z obowiązku zapłaty tego specjalnego podatku.

Podatku minimalnego nie zapłacą więc spółki tworzące grupę spółek, w ramach której spółka dominująca posiada bezpośrednio minimum 75% w kapitale spółki zależnej przez cały rok podatkowy – jeśli rok podatkowy tych spółek jest taki sam – i spółki te łącznie osiągają udział dochodów operacyjnych w przychodach z działalności operacyjnej na poziomie przekraczającym 2 proc. próg rentowności.

Należy tylko zwrócić uwagę, że nie można przy tak skonstruowanej opcji konsolidacji na potrzeby kalkulacji 2 proc. progu rentowności pomijać jakichkolwiek spółek z grupy (jeśli spełniają kryterium stopnia powiązania). Powyższe, ma zapewne uchronić ustawodawcę przed zjawiskiem arbitralnego i dowolnego grupowania spółek w celu objęcia jak największej liczby podmiotów powiązanych wyłączeniem z opodatkowania w sytuacji, gdy grupa kapitałowa jako całość nie przekracza 2 proc. progu rentowności.

Efekt grupowania i konsolidacji na potrzeby podatku minimalnego ma więc swoje ograniczenia – tzn. trzeba osiągnąć analogiczny do wymogów założenia podatkowej grupy kapitałowej (PGK) poziom posiadania bezpośrednio udziałów (akcji) na poziomie 75% oraz zachować jednolity w skali grupy rok podatkowy. Przy spełnieniu tych warunków wykluczona jednak będzie kompilacja  takiego zestawienia spółek, które w największym zakresie pozwoli w skali grupy uniknąć zapłaty podatku minimalnego oraz pozostawienie poza tym zestawieniem najmniej rentownych spółek, których uwzględnienie spowodowałoby, że grupa (jako całość) nie przekroczyłaby 2 proc. progu rentowności.

Autor: Michał Kwaśniewski, partner w Quide