Biuletyn Fundacji Rodzinnej (cz. 1)

Jesteśmy na końcówce procesu legislacyjnego dot. projektu ustawy o Fundacji Rodzinnej. W trakcie procedowania mieliśmy wiele wzlotów i powiedzmy szczerze pewne momenty zwątpienia. W tym miejscu warto wspomnieć, że to już 3 lata od kiedy mówi się o wprowadzeniu tej instytucji do polskiego porządku prawnego. Ponadto, jest to 3-cia z kolei wersja projektu ustawy.

Wydaje się że próba wprowadzenia tego nowatorskiego w polskiej (tj. nie europejskiej) skali rozwiązania ostatecznie może (powinna) zakończyć się sukcesem rozumianym w trójnasób:

• maszyna do głosowania zadziałała dość sprawnie i projekt jest już w Senacie,
• jest to bodaj najlepsza z dotychczas procedowanych wersji projektu, oraz
• wydaje się że koncepcja Fundacji Rodzinnej (FunRod) to bardzo konkurencyjne rozwiązanie (szerzej: struktura własnościowa) dla polskich rezydentów zarówno w przypadku działalności inwestycyjnej, jak i – pewnie raczej w średniej/ większej skali – działalności operacyjnej (na mniejszą skalę może bardziej się opłacać tzw. estoński CIT choć jak zawsze zwykli mówić doradcy → to zależy).

Mając tak zarysowane, w bardziej różowych kolorach obecny etap prac legislacyjnych i zarys historyczny, poniżej inauguracyjny wpis biuletynu Quality IDEA.  Postaramy się wspólnie przejść przez aspekty prawne, podatkowe oraz biznesowe na tle których można rozpatrywać instytucję Fundacji Rodzinnej.

Chronologicznie nasze wpisy będą starały się ułożyć w cykl życia wzorcowego przykładu Fundacji Rodzinnej z podziałem na podstawowe okresy życia takiej instytucji. W szczególności, moment jej powstanie (faza wejścia), okres działalności pod parasolem Fundacji, w tym kwestie dystrybucji do jej beneficjentów (faza operacyjna), oraz jej zamknięcia (faza wyjścia/ likwidacji FunRod).

Może jednak zanim zdecydujemy się podpisać akt założycielski naszej Fundacji Rodzinnej, to może warto pomyśleć z kim można i ew. nawet należy a z kim może lepiej nie łączyć się „fundacyjnym” węzłem…?

Faza „wejścia”, innymi słowy z kim można a z kim mniej warto zakładać FunRod

Założenie FunRod i wniesienie do niej majątku powinno generalnie pozostać neutralne w podatku dochodowym. Jest to fakt który nie budzi większych kontrowersji. Problemu również nie ma z tym że najróżniejsze osoby, mniej lub bardziej spokrewnione, mogą założyć wspólną FunRod. W tym bowiem przypadku, na moment transferu majątku do FunRod, nic się generalnie nie dzieje (nie ma obowiązku rozliczenia podatku dochodowego).

Kłopot się zaczyna wtedy gdy osoby w ogóle, prawie w ogóle lub niewystarczająco blisko spokrewnione założą wspólną Fundację Rodzinną a potem FunRod zacznie wypłacać świadczenia na rzecz jej beneficjentów. Podobnie, problem może powstać, jeśli FunRod założą osoby bardzo sobie bliskie (również w rozumieniu projektu ustawy) ale beneficjentami FunRod będą osoby mniej spokrewnione w stosunku do wszystkich i/lub części Fundatorów ale może wszystko po kolei…

Ogólne zasady opodatkowania świadczeń na rzecz beneficjentów Fundacji Rodzinnej

Generalnie zasada jest prosta. Jeśli wypłata jest do osób najbliższych o statusie beneficjentów z tzw. grupy zero (małżonek, dzieci i dalsi zstępni, rodzice i dalsi wstępni, rodzeństwo, ojczym, macocha, pasierb) to efektywna stawka podatkowa będzie nawet tylko na poziomie 15%. Jeśli będą wypłaty do dalszych krewnych i/lub osób niespokrewnionych, to efektywna stawka może wzrosnąć nawet do 30%.

Sytuacje skrajne…

Wydawałoby się że mamy sytuację dychotomiczną albo jest całkiem dobrze – 15%, albo alternatywnie jest dość niekorzystnie – 30%.

Takie skrajne rozróżnienie będzie tak długo aktualne jak z jednej strony wszyscy beneficjenci są blisko spokrewnieni z Fundatorem (oraz tylko Fundator/ ew. osoby najbliżej z nim spokrewnione wniosą majątek do FunRod). Wtedy zastosowanie znajdzie nawet  15% stawka podatku.

Z drugiej zaś gdy wszyscy beneficjenci będą dalej spokrewnienie i/lub w ogóle niespokrewnienie z Fundator i/lub majątek do Fundacji zostanie wniesiony przez osoby i) dalej spokrewnione, ii) niespokrewnione, iii) osoby prawne (np. zagraniczną fundację pod kontrolą Fundatora). W tym bowiem przypadku na wypłacie trzeba będzie zapłacić nawet 30%.

Sytuacje pośrednie…

Jeśli będziemy mieli sytuację pośrednią, np. FunRod założy brat i siostra, którzy wniosą majątek o wartości po 50% i zakładając, że beneficjentami FunRod będzie po 1 dziecku każdego z rodzeństwa, to  efektywna stawka podatku dla każdego z beneficjentów będzie na poziomie 22,5%.

Dlaczego?

Z projektu ustawy wynika, że zawsze będzie należny 15% podatek CIT – ta kwestia jest bezsporna.

Dodatkowo, należny może być 15% PIT, jeśli np. majątek nie był w całości/ części wniesiony przez osobę najbliższą względem Fundatora (lub samego Fundatora). Podobnie, jak wyżej wskazano, jeśli Fundator i odpowiednio beneficjenci FunRod nie są odpowiednio blisko spokrewnieni.

Efektywny poziom opodatkowania FunRod w praktyce…

W naszym przykładzie 50% majątku wniosła osoba najbliższa dla każdego z 2-óch beneficjentów (tj. rodzic). Zatem od 50% wypłaty należne będzie tylko 15% podatek CIT. Jednak dla każdego z beneficjentów pozostałe 50% majątku wniosła osoba dalej spokrewniona w rozumieniu projektu ustawy (tj. rodzeństwo rodzica) i od tej części będzie należny dodatkowo 15% PIT.

Efektywnie zatem beneficjent zapłaci 15% CIT od całej wypłaty oraz 15% PIT od jej połowy. Zatem, łączna efektywna stawka opodatkowania w tym przypadku będzie na poziomie 22,5% dla każdego z w/w beneficjentów.

Można by powiedzieć magia liczb choć nie wiadomo czy takie czary przy tworzeniu zapisów projektu naprawdę planował sam ustawodawca…

Na powyższym przykładzie można wyciągać dalsze wnioski. Powyższa efektywna stawka podatkowa jest tak długo na tym samym poziomie dla obu beneficjentów jak długo równe są proporcje wkładu do FunRod rodziców (Fundatorów). Jeśli jednak zmienimy proporcję wartości wkładów do wspólnej Fundacji, założonej przez rodzeństwo (Fundatorzy), to odpowiednio efektywna stawka dla 1-nego beneficjenta zacznie zbliżać się do 15%, dla drugiego zaś obierze kurs w kierunku 30%.

Jeśli zatem np. struktura wkładów będzie w proporcji 75/25, to odpowiednio dziecko 1-wszego Fundatora zapłaci efektywnie 18,75% [=15% CIT + (1 – 0,75) ˣ 15% PIT] w sytuacji, gdy dziecko 2-giego Fundatora będzie opodatkowane na poziomie bagatela 26,25% [=15% CIT + (1 – 0,25) ˣ 15% PIT].

Konkluzja

Warto – co najmniej choć nie tylko pod względem podatkowym – zakładać FunRod:

• samemu pod warunkiem, że (najlepiej wszyscy) beneficjenci są dla Fundatora osobami najbliższymi w rozumieniu ustawy (przypominamy: małżonek, dzieci i dalsi zstępni, rodzice i dalsi wstępni, rodzeństwo, ojczym, macocha, pasierb)
• wspólną, razem z osobami najbliższymi jako Fundatorami, jeśli również (najlepiej wszyscy) beneficjenci FunRod będą osobami najbliższymi względem każdego z Fundatorów takiej wspólnej FunRod

Mniej warto – przynajmniej podatkowo – zakładać FunRod, jeśli:

• beneficjentami nie są osoby najbliższe względem Fundatora → w tym przypadku może bowiem się okazać, że przynajmniej podatkowo FunRod nie jest najlepszym rozwiązaniem/ strukturą własnościową i ew. należy szukać innych opcji
• jest więcej niż jeden Fundator i Fundatorzy nie są osobami najbliższymi w rozumieniu projektu ustawy → tu rozwiązaniem może być w pewnych przypadkach założenie odrębnych FunRod
• Fundatorzy są osobami najbliższymi ale (nie wszyscy) beneficjenci są osobami najbliższymi względem wszystkich Fundatorów wspólnej FunRod → tu rozwiązaniem może być założenie odrębnych FunRod (np. brat i siostra z naszego przykładu mogą założyć po 1 Fundacji w której beneficjentami będą jedynie ich dzieci)
• Fundator/ Fundatorzy są osobami najbliższymi i wszyscy beneficjenci są osobami najbliższymi względem wszystkich Fundatorów w rozumieniu projektu ustawy ale majątek do Fundacji wniósł w całości / w części np. ojczym, macocha i/lub pasierb. Ciekawa kwestia ponieważ wszystkie powyżej wymienione osoby są uznawane za najbliższą rodzinę, która jako beneficjenci powinni być zwolnieni z 15% PIT (efektywna stawka na strukturze = 15%). Z drugiej strony, jeśli w/w osoby – niezależnie czy są lub nie beneficjentami – wniosą majątek do FunRod, to na dystrybucji efektywna stawka podatkowa będzie >15% (taki psikus zgotował, pewnie nieświadomie, ustawodawca). Robocza konkluzja jest więc taka, że lista preferowanych beneficjentów jest trochę szersza niż lista preferowanych podatkowo osób, wnoszących majątek do FunRod. Należy zatem być ostrożnym w projektowaniu struktury…
• Fundator/ Fundatorzy są osobami najbliższymi i wszyscy beneficjenci są osobami najbliższymi względem wszystkich Fundatorów ale majątek do Fundacji wniosła w całości / w części np. osoba prawna (np. zagraniczna fundacja, spółka córka Fundatora, etc.) → o tym przypadku szerzej w następnym wpisie…