Czy utworzenie PGK stanowi unikanie opodatkowania?

Podstawową zaletą utworzenia Podatkowej Grupy Kapitałowej (PGK) jest możliwość konsolidowania dochodów i strat spółek wchodzących w jej skład. Czasem spotykamy się z pytaniem czy utworzenie PGK umożliwiające taką konsolidację może stanowić unikanie opodatkowania i w związku z tym organy podatkowe mogą zastosować klauzulę GAAR?

PGK a GAAR?

Odpowiedź na powyższe pytanie (oczywiście tym, którzy mieli wątpliwości) przynosi ostatnio wydana przez Szefa KAS opinia zabezpieczająca (sygn. DKP1.8082.5.2023), w ramach, której poddano ocenie czynności zmierzające do utworzenia PGK przez dwie polskie spółki (Spółkę A i Spółkę B), czego konsekwencją będzie m.in. wspólne rozliczenie:

• kosztów finansowania dłużnego Spółki A pozyskanego na zakup udziałów spółce belgijskiej, która z kolei posiadała udziały w Spółce B – co miało umożliwić ich nabycie przez Spółkę A,
• przychodu podatkowego Spółki B z tytułu zwrotu zasądzonych środków, na skutek sporu między spółką a bankiem.

Szef KAS zbadał poszczególne przesłanki tj. korzyści podatkowej, celu, sprzeczności oraz sztuczności, które muszą być łącznie spełnione dla możliwości zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania (GAAR).

Przesłanka korzyści podatkowej

Po pierwsze, stwierdził – co jest dość oczywiste – wystąpienie korzyści podatkowej, którą jest obniżenie dochodu podatkowego dla całej grupy w ramach PGK, a tym samym mniejsza kwota zobowiązania podatkowego PGK, niż  dla poszczególnych Spółek A i B, w przypadku dokonania przez nie odrębnych rozliczeń podatkowych za 2023 rok.

Przesłanka celu (osiągnięcie korzyści podatkowej głównym lub jednym z głównych celów dokonania czynności)

Ponadto Szef KAS stwierdził, iż w/w korzyść podatkowa w postaci obniżenia zobowiązania podatkowego w wyniku utworzenia PGK, a w konsekwencji wspólnego rozliczenia dochodu podatkowego, była jednym z głównych celów dokonania opisanych czynności – a zatem druga przesłanka stosowania GAAR również została spełniona.

Przy czym należy dodać, iż analizując przesłankę celu Szef KAS zauważył, iż tworzenie podatkowych grup kapitałowych, co do zasady dokonywane jest w celu osiągnięcia korzyści podatkowych.

Przesłanka sprzeczności

Niemniej, Szef KAS nie dopatrzył się wystąpienia przesłanki sprzeczności korzyści podatkowej z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej, bowiem, jak podkreślił, utworzenie PGK i skonsolidowanie dochodów spółek wchodzących w skład PGK, stanowi dopuszczalną optymalizację podatkową. Jednocześnie, regulacje dotyczące PGK nie ograniczają prawa podatników do działań optymalizacyjnych – o ile dokonują oni rzeczywistych działań gospodarczych.

Powyższe jest o tyle istotne, iż potwierdza, że stosowanie zgodnych z przepisami rozwiązań, które mogą przyczynić się do poprawy efektywności obciążeń podatkowych np. działanie w ramach PGK i konsolidacja dochodów poszczególnych spółek wchodzących w PGK, nie powinno być traktowane jako unikanie opodatkowania. Podatnicy zaś nie powinni rezygnować ze stosowania takich rozwiązań, kierując się wyłącznie obawą zastosowania GAAR, kiedy ma to racjonalne, biznesowe uzasadnienie.

Przesłanka sztuczności

Jeśli chodzi o ostatnią z przesłanek stosowania GAAR, to Szef KAS stwierdził, iż w oparciu o przedstawiony opis planowanej czynności, nie można zidentyfikować ustawowych przesłanek sztucznego sposobu działania, gdyż wskazano szereg okoliczności, które świadczą o tym, że główne motywacje do przeprowadzenia czynności opierają się nie tylko na możliwości obniżenia zobowiązania podatkowego, lecz na faktycznych przyczynach ekonomicznych – m.in. usprawnienia działalności grupy czy ograniczenia kosztów jej działania.

Co z kosztami?

Końcowo należy jeszcze podkreślić, iż w opinii zabezpieczającej nie doprecyzowano, czy zakup udziałów Spółki B przez Spółkę A, będzie również sfinansowany długiem, co z kolei uniemożliwiałoby rozliczenie kosztów tego finansowania w ramach PGK nie na podstawie klauzuli ogólnej GAAR, lecz przepisów ustawy o CIT.

Zgodnie bowiem z ustawą o CIT nie uważa się za koszt uzyskania przychodów: kosztów finansowania dłużnego w rozumieniu uzyskanego w celu nabycia udziałów (akcji) spółki – w części, w jakiej pomniejszałyby one podstawę opodatkowania, w której uwzględniane są przychody związane z kontynuacją działalności gospodarczej tej spółki, w szczególności w związku z połączeniem, wniesieniem wkładu niepieniężnego, przekształceniem formy prawnej lub utworzeniem podatkowej grupy kapitałowej.

W opisie opinii nie odniesiono się także do sposobu nabycia udziałów / akcji w grupie podmiotów (w dwóch krokach) i jego sfinansowania.

Link do opinii zabezpieczającej z dnia 16.05.2024 r., sygn. DKP1.8082.5.2023 (tutaj).